Удмурт Элькунысь театръёс

Википедиысь материал
Эскерем гожтос

Удмурт театр кылдэмын вашкала вӧсьбуро сям-йылолъёслэн инъетсы вылын. Со йылолъёсты быдэсак театр шуыны уг ке но луы, вашкала сямъёс пыр ик кылдэмын туала театрлы матын луись чеберлыко ӧр — фольклорно-игровой искусство. Озьы, ритуальной сценаосын валче, гурт котырез утёнын, ю-нянь будэтонын но нылпи будэтонын вашкала удмуртъёслэн кылчинъёссылы юрттэт курыса вазиськон действоосазы шӧдӥське драматической люкетэз но. Сцена интыын ― бусы, луд, юртъер. Пумен патриархально-родовой строй куашкамен, магической элементъёс улонысь ышизы, со интые кылдӥзы шудон но пӧртмаськон (лицедейство).

Удмурт театр

Удмуртиын нырысьсэ асмылкыдо европейской выллем ӟуч коллективъёс кылдӥзы 1860-тӥ аръёсы Сарапулын. 1870-тӥ аръёслэн шорысенызы татчы пӧртэм ӧнер труппаос вуылыны кутскизы.

Удмурт кылын нырысьсэ спектакль возьматэмын вал 1918-тӥ арын 2-тӥ гудырикошконэ Глазов уездысь Ягошур гуртын. Со вал нырысетӥез аспӧрмосо но ас мылкыдъя кылдытэм калык театр. Режиссёр интыын но рольёсты шудӥсь артистъёс интыын огшоры дышетӥсьёс вал. Драмая удмурт театр усьтэмын 1931-тӥ арын 7-тӥ тулыспалэ И.Гавриловлэн «Вало ӧр куашетэ» пьесаезъя пуктэм спектаклен. 1996-тӥ арысен Удмурт Элькунысь Йӧскалык кун театр шуыса нимамын[1]. 1920-тӥ аръёсы тодмо луо нырысетӥ удмурт драматургъёс, режиссёръёс, актёръёс, театр удысын тыршисьёс — М. А. Абрамов, П. А. Батуев, Кузебай Герд. 1924-тӥ арысен 1930-тӥ арозь Александр Сугатов кивалтэм улсын Шор Удмурт клубын драматической коллектив кылдытэмын вал. Пӧртэм аръёсы та кружоклэн ужаз пыриськылӥзы вуоно ӧнер театрысь берло нимлыко луэм адямиос: Кузьма Ложкин, Васса Виноградова, Клавдия Гаврилова, В. Г. Волков, Я. Н. Перевощиков, Григорий Овечкин но мукетъёсыз[2].

Ижкарысь Мунё театр
Драмая ӟуч кун театр уйин. Вӧзаз Михайловской колонна сылэ

Удмуртиысь театръёс

[Тупатыны | вики-текстэз тупатыны]
Операя но балетъя П. И. Чайковский нимо театр

Театральной устолык удмурт лулчеберетынн тужгес вашкалаез но тужгес азинскемез ӧр луэ. Удмурт шаерез быдэс дуннелы тодмо кризы татын вордӥськем но ужам крезьгурчи Петр Ильич Чайковскийлэн но СССР-ысь Калык артистк Ольга Леонардовна Книппер-Чехова.

1961-тӥ арын потӥз Г. А. Корепановлэн «Наталь» операез — нырысетӥез удмурт кылын гожтэм опера. 1962-тӥ арын кылдытэмын нырысетӥез удмурт балет «Италмас». Солэн авторез Г. М. Корепанов-Камский[3].